Để xây dựng và phát triển thương hiệu bánh cổ truyền trong nền kinh tế ngày càng hiện đại và phát triển như hiện nay là điều không dễ dàng. Xây dựng một thương hiệu đã rất khó, để giữ gìn và phát triển nó lại là một chuyện khó hơn. Tọa lạc tại số 47/01 Lý Thường Kiệt, Phường 1, Thành phố Vĩnh Long, cơ sở sản xuất bánh Vĩnh Xương đã tồn tại và trở thành cái tên gắn liền với người dân nơi đây qua hơn một thế kỷ.
Chú Đinh Văn Khang chính là đời thứ ba nối nghiệp cái nghề truyền thống của gia đình từ thời ông bà đến đến đời chú Sang hiện nay, cơ sở bánh Vĩnh Xương dù đã trải qua 100 năm hình thành và phát triển nhưng vẫn luôn giữ được uy tín và tình cảm yêu mến nguyên vẹn như những ngày đầu ra đời mẻ bánh đầu tiên mang tới tay thực khách từ miền quê thôn dã đến các thực khách từ thành thị.
Ảnh: Chú Đinh Văn Khang chủ cơ sở bánh Vĩnh Xương
Theo như chú Đinh Văn Khang, vào những ngày đầu khởi nghiệp, cơ sở sản xuất món bánh đầu tiên chính là bánh trung thu. Sau đó nắm bắt được nhu cầu của thị trường, cơ sở đã nghiên cứu và sản xuất thêm các loại bánh mới như: bánh Pía, bánh Long Phục, bánh Hạnh Nhân…các loại bánh này sẽ được chia ra bán theo mùa. Đồng thời để có thể đáp ứng được thị hiếu của người tiêu dùng cũng như để mở rộng cở sở của mình, Chú Khang đã sản xuất thêm các loại bánh đám cưới theo phong tục của người Hoa (người Quãng). Sau hơn một thế kỷ không ngừng nổ lực và phát triển, cở sở bánh Vĩnh Xương đã giành được nhiều giải thưởng trong nước: 3 cúp vàng thương hiệu quốc gia, 6 huy chương vàng từ các hội thi bánh và nhiều giải thưởng khác mà cở sở đã đạt được.
Ảnh: Món bánh Thuyền Duyên và bánh Nougat mới lạ của cở sở bánh Vĩnh Xương
Hiện nay xã hội ngày càng tiến bộ thì nhu cầu ăn uống của mỗi người cũng trở nên khắc khe và cầu kỳ hơn, khi mà các món bánh mới lạ du nhập từ nước ngoài đã khiến các món bánh dân gian truyền thống có vẻ như dần trở nên xa lạ đối với chúng ta. Nhưng đặc biệt, tục lệ ăn bánh Bá Trạng vào mùng 5 tháng 5 của người hoa vẫn được giữ gìn và kéo dài đến thời điểm hiện tại. Cở sở bánh Vĩnh Xương chính là một trong địa chỉ sản xuất bánh Bá Trạng lâu đời uy tín và chất lượng tại Vĩnh Long.
Được biết vào năm 2018 món bánh Bá Trạng này đã giành được huy chương vàng tại hội thi bánh dân gian Nam Bộ tổ chức tại Thành phố Cần Thơ. Ngày trước món bánh này có tên là Bát Trạng nhưng khi du nhập vào Việt Nam lại đổi tên thành bánh Bá Trạng, sở dĩ có cái tên này là do sự tích được dân gian truyền miệng rằng: “ Khi xưa có hai người yêu nhau, sau đó người con trai này lên kinh thành đi thi và may mắn đỗ đạt trạng nguyên , vào ngày mùng 5 tháng 5 chàng trai chạy ngay về làng để tìm cô gái mình yêu báo tin vui thi đỗ, tuy nhiên không may trên đường đi về chàng trai bị tai nạn và chết, cô gái ở quê cứ trông ngóng người yêu mãi không thấy về, từ đó cứ vào ngày mùng 5 tháng 5 hàng năm cô gái lại làm món bánh này tưởng niệm về người yêu đã mất. Về sau dân gian lấy cái tên Bát Trạng để đặt tên cho món bánh này”.
Món bánh Bá Trạng được làm từ 8 loại nhân: Nếp, đậu xanh, trứng muối, hạt sen, thịt, tôm khô, lạp xưởng, nấm đông cô. Công đoạn làm ra món bánh này cũng tương tự như bánh tét và bánh ít của người Việt mình. Đầu tiên là xào nếp đến khi nếp dẻo thì ngưng tay, món bánh này cầu kỳ là ở phần nhân bánh, phải chuẩn bị đầy đủ các loại nhân; về phần lá chuối dùng để gói bánh phải được phơi tầm khoảng 1 đến 2 ngày để lá chuối dịu đi dễ xé trong quá trình gói bánh. Theo các nghệ nhân làm bánh thì khâu nào cũng quan trọng từ chọn lá, xếp lá đến xé lá, làm nhân và xào nếp. Sau khi trải qua đầy đủ các bước thì nghệ nhân bắt đầu tiến hành gói bánh, cách gói cũng tương tự như bánh ít hay bánh bánh ú, nhưng bánh Bá Trạng có phần to hơn, mỗi bánh thành phẩm có trọng lượng lên đến 1kg, bánh gói xong đem đi nấu trong vòng từ 8-10 tiếng, sau khi bánh chín thì chần qua nước lạnh và để bánh được giữ lâu dài thì phải treo bánh hoặc bảo quản trong tủ đông.
Ảnh: Bánh Bá Trạng được sản xuất tại cở sở bánh Vĩnh Xương
Nghề làm bánh Bá Trạng có khó khăn nhưng các nghệ nhân làm bánh tại cơ sở Vĩnh Xương vẫn cố gắng giữ nguyên hương vị truyền thống, nhìn những chiếc bánh to đầy đặn càng làm cho phong diện ngày tết Đoan Ngọ thêm phần ấm cúng sum vầy. Theo phong tục của người Hoa cứ đến mùng 5 tháng 5 sẽ dâng bánh Bá Trạng cúng tổ tiên, sau khi cho trẻ con trong nhà tắm xong sẽ ăn một miếng bánh với niềm tin sẽ đỗ đạt trạng nguyên, ngoài ra ăn bánh Bá Trạng trong ngày này còn có ý nghĩa gia đình đoàn viên, hạnh phúc.
Sau hơn 100 năm xây dựng và phát triển thì giờ đây cơ sở bánh Vĩnh Xương đã không ngừng cải tiến cho ra đời thêm nhiều loại bánh mới và mẫu mã phù hợp với nhu cầu và thị hiếu của từng lớp người dân, bên cạnh đó các loại bánh truyền thống của cơ sở vẫn giữ nguyên màu sắc và hương vị truyền thống. Hy vọng một ngày không xa thương hiệu bánh Vĩnh Xương sẽ trở thành món quà quê cho khách du lịch trong và ngoài nước./.
Bài, ảnh: Quỳnh Như
