Nét văn hoá đặc biệt trong ẩm thực của cộng đồng người hoa ở Vĩnh Long vào dịp Tết đoan ngọ

30/05/2025

Vĩnh Long qua bao năm tháng vẫn dịu dàng bên dòng Cổ Chiên thơ mộng. Ngoài được biết đến là vùng đất giàu truyền thống lịch sử và cách mạng với các khu điểm di tích cổ kính và trang nghiêm, hay là xứ sở trái cây với các loại trái cây theo mùa đa dạng và hấp dẫn. Vĩnh Long còn là nơi chứa đựng những nét văn hoá truyền thống trong ẩm thực miệt vườn Tây Nam Bộ, đặc biệt là sự giao thoa giữa các dân tộc Kinh, Khmer và Hoa tạo ra những món ăn vô cùng độc đáo và thú vị, mang theo những câu chuyện ý nghĩa gửi đến các vị thực khách phương xa.

Cùng với những người Hoa di cư đến Việt Nam, một số ít đã chọn Vĩnh Long làm nơi sinh sống và lập nghiệp. Trong nhịp sống không quá vội vã của Vĩnh Long, văn hoá ẩm thực của cộng đồng người Hoa như một mảnh ghép đặc biệt tạo nên sự thú vị giữa thành phố yên bình. Mỗi một món ăn là một câu chuyện kể về một truyền thống và một phần văn hoá của địa phương. Cùng Dd lịch Vĩnh Long tìm hiểu về văn hoá ẩm thực của cộng đồng người Hoa ở Vĩnh Long đặc biệt trong Tết Đoan Ngọ sắp tới nhé!

Ý nghĩa của Tết Đoan ngọ trong cộng đồng người Hoa ở Vĩnh Long

Được biết người Hoa đã sớm di cư vào Việt Nam và đã trở thành 54 dân tộc anh em trong ngôi nhà chung hình chữ “S”. Người Hoa ở Việt Nam có nguồn gốc từ nhiều địa phương ở Trung Hoa, nhưng chủ yếu đến từ Quảng Đông, Phúc Kiến, Hải Nam,…Trong chuyến hành trình đi tìm mảnh đất mới, hành trang mà họ mang theo ngoài kinh nghiệm mưu sinh để lập nghiệp, người Hoa còn mang theo cả một nét văn hoá về tâm linh và ẩm thực vô cùng độc đáo là một phần linh hồn trong đời sống của họ.

Được biết Tết Đoan Ngọ không chỉ đơn thuần là lễ hội dân gian mà còn mang theo những ý nghĩa sâu sắc như cầu mong một năm mùa màng thuận lợi, xua đuổi những khí xấu, tai ương, dịch bệnh…Tết Đoan Ngọ còn là khoảng thời gian để gia đình sum họp, quây quần cùng nhau bên mâm cơm gia đình, cùng gói bánh, cùng chuẩn bị những bình rượu thật thơm ngon, Tết Đoan Ngọ thường diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch theo phong tục của người Trung Hoa.

Nếu như ăn Dimsum (điểm sắm) và thưởng trà vào buổi sáng là nét văn hoá trong đời sống ẩm thực thường ngày của người Hoa, thì bánh Bá Trạng lại là nét văn hoá đặc biệt không thể thiếu vào các dịp Tết Đoan ngọ, nhất là trong mâm cúng và mâm cơm gia đình.

Bánh Bá Trạng trong ngày Tết Đoan Ngọ của người Hoa

Theo một số tìm hiểu về món bánh Bá Trạng trong phong tục Tết Đoan Ngọ truyền thống của người Hoa thì cái tên bánh Bá Trạng có nguồn gốc từu Triều Châu. Trong đó “bá” có nghĩa là thịt và “trạng” có nghĩa là bánh ú hay gọi là bánh ú nhân thịt. Bánh Bá Trạng có hình dạng giống như bánh ú tuy nhiện kích cỡ sẽ lớn hơn và cách chế biến nhân bánh cũng có chút khác biệt.

Dạo quanh một gia đình người Hoa ở Vĩnh Long dịp này sẽ không khó bắt gặp hình ảnh ảnh Bá Trạng xuất hiện trong măm cúng và măm cơm của gia đình. Tại Vĩnh Long có cơ sở bánh Vĩnh Xương, đây là một trong cơ sở bánh lâu năm và tiên phong trong sản xuất bánh Bá Trạng ở địa phương. May mắn vào năm 2018, món bánh Bá Trạng được chú Đinh Văn Khang – Chủ cơ sở bánh Vĩnh Xương mang đến Hội Thi bánh dân gian Nam Bộ tổ chức tại Cần Thơ và giành được huy chương vàng cho món bánh này. Ngày trước món bánh này có tên là Bát Trạng sau đó du nhập vào Việt Nam thì đổi tên thành Bá Trạng.

Ảnh: Thành phẩm bánh Bá Trạng – món ăn truyền thống trong phong tục của người Hoa vào dịp tết Đoan Ngọ

Món bánh Bá Trạng được làm từ 8 loại nhân: Nếp, đậu xanh, trứng muối, hạt sen, tôm khô, lập xưởng, nấm đông cô. Công đoạn để làm ra món bánh này không quá cầu kì, cách làm gần giống với bánh tét và bánh ít truyền thống. Đầu tiên là xào nếp đến khi nếp thật dẻo thì ngưng tay, khâu phức tạp trong món bánh này chính là phần chuẩn bị nhân bánh bánh, phải chuẩn bị đầy đủ tất cả các nguyên liệu làm nhân để nói lên ý nghĩa của món bánh trong ngày Tết Đoan Ngọ.

Theo nghệ nhân làm bánh ở cơ sở bánh Vĩnh Xương thì mỗi một công đoạn làm bánh  khâu nào cũng quan trọng từ chọn lá, xếp lá đến xé lá làm nhân và xào nếp. Sau khi đã trải qua hết tất cả các bước chuẩn bị thì nghệ nhân sẽ bắt tay vào gói bánh, cách gói bánh là khâu đòi hỏi sự tỉ mĩ và khéo léo ở người nghệ nhân, bánh Bá Trạng có cách gói cũng tương tự như bánh ít và bánh ú tuy nhiên món bánh này sẽ có phần to hơn, trọng lượng mỗi chiếc bánh lên đến 1kg. Bánh được gói xong sẽ đem đi nấu trong vòng khoảng từ 8-10 tiếng, sau khi bánh chín sẽ được chần sơ qua với nước lạnh, để bảo quản bánh được lâu hơn thì phải treo bánh lên hoặc bảo quản trong tủ đông.

Ảnh: Thành phẩm bánh Bá Trạng – món ăn truyền thống trong phong tục của người Hoa vào dịp tết Đoan Ngọ.

Nghề làm bánh Bá Trạng cũng có lúc trải qua nhiều khó khăn, tuy nhiên có sở bánh Vĩnh Xương tại Vĩnh Long vẫn giữ nguyên được hương vị truyền thống. Những chiếc bánh to đầy đặn như một lời chúc phúc đến gia đình một năm ấm no, hạnh phúc trong dịp Tết Đoan Ngọ. Theo phong tục của người Hoa thì cứ đến mùng 5 tháng 5 sẽ dâng bánh Bá Trạng cúng tổ tiên, trẻ con trong nhà sau khi tắm xong sẽ ăn một miếng bánh với niềm tin sẽ đỗ đạt trạng nguyên, ngoài ra ăn Bá Trạng trong ngày này còn mang theo ý nghĩa gia đình đoàn viên hạnh phúc.

Ở bất kỳ nơi nào trên bản đồ hình chữ “S” này, mỗi một dân tộc đều đều là một mảnh ghép quý giá để tạo nên cộng đồng đoàn kết và yêu thương. Những mảnh ghép đấy đều mang đến những nét văn hoá truyền thống và những câu chuyện vô cùng ý nghĩa. Cùng đến Vĩnh Long trong dịp Tết Đoan ngọ này để thưởng thức món bánh Bá Trạng thơm ngon và hoà mình vào phong tục truyền thống của người Hoa ở Vĩnh Long vào đúng dịp này nhé!.

                                                                                      Tác giả: Củ Cải

Food

Attractions