Trong chuyến hành trình khám phá các cung đường của vùng đồng bằng sông Cửu Long, thì chắc hẳn các vuờn cây ăn quả luôn là điểm đến hấp dẫn và thú vị đối với những du khách có dịp trải nghiệm về với vùng sông nước miệt vườn. Không chỉ riêng các tỉnh trong khu vực, Vĩnh Long cũng là vùng đất nổi tiếng với nhiều loại trái cây như: Cam sành Tam Bình, chôm chôm Bình Hòa Phước,…Tuy nhiên bưởi Năm Roi Bình Minh vẫn là cái tên mang dấu ấn sâu đậm trong lòng khách du lịch khi có dịp về thăm.

Ảnh: Vườn bưởi Năm Roi trĩu quả

Có nhiều giai thoại nói về nguồn gốc của quả bưởi Năm Roi và cái tên gọi đặc biệt này. Tuy nhiên một trong số giai thoại được nhiều người truyền tai nhau đến tận bây giờ, đó là câu chuyện giống bưởi Năm Roi của ông Bùi Văn Tước ở xã  Mỹ Hòa, thị xã Bình Minh. Theo ông Tước kể lại thì giống bưởi Năm Roi này khi xưa ông xin của ông Hội đồng Quy. Vào thời điểm đó, ông Hội đồng Quy phát hiện một giống cây bưởi đột biến có vị rất ngon và lạ khác xa so với các giống bưởi có trong vườn nhà ông Bưởi Năm Roi ông chỉ chiêu đãi vào những dịp khách đến chơi nhà và đặc biệt ông dặn người thân trong nhà không ai được hái quả của cây bưởi, hễ ai mà hái mất một quả ông  phạt đánh năm roi. Vậy là người thân trong gia đình mỗi lần đi ngang qua cây bưởi này đều gọi nó là cây bưởi Năm Roi và cái tên bưởi Năm Roi cũng bắt nguồn từ đó.

          Nếu nói sầu riêng là vua của các loại trái cây, thì bưởi Năm Roi ở xã Mỹ Hòa, Thị xã Bình Minh được mệnh danh là nữ hoàng của các loại bưởi, với cái tên trứ danh khắp cả nước. Một phần do vùng đất này được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho một lượng phù sa màu mỡ từ ba con sông lớn bồi đắp quanh năm: sông Hậu, sông Trà Von và sông Mang Thít, nhờ vậy nên thổ nhưỡng nơi đây thích hợp trồng ra loại quả thơm ngon nức tiếng tứ phương. Hiện nay, tại xã Mỹ Hòa thị xã Bình Minh có khoảng 1.200 hecta đất chuyên canh bưởi Năm Roi, chiếm khoảng 80% đất sản xuất, hàng năm cho ra thị trường sản lượng lớn khoảng 40.000 tấn/ năm.

          Quả bưởi Năm Roi đặc sản của Bình Minh không chỉ nổi tiếng khu vực trong nước mà còn mang theo khát vọng vươn xa ra thị trường thế giới. Bưởi Năm Roi có được danh tiếng như ngày hôm nay không những nhờ vào chất lượng mà còn nhờ vào bàn tay chăm sóc của người nông dân cần cù, lam lũ. Theo người dân nơi đây chia sẻ, để có thể cho được một quả bưởi Năm Roi đạt chất lượng, điều kiện tiên quyết chính là khâu lựa chọn giống cây trồng cùng kỹ thuật chăm sóc và cấy ghép, bưởi Năm Roi là giống bưởi nhanh cho thu hoạch, sau thời gian khoảng 2,5 năm trồng cây thì có thể ra hoa và đậu quả, tuổi cây có thể lên đến 15 năm mà vẫn có thể cho quả đạt chất lượng, mỗi quả bưởi khi chín thường có trọng lượng từ 1kg đến 1.5kg. Theo những lời tâm sự chất phát của bà con nơi đây, để có thể thu hoạch được một quả bưởi đạt tiêu chuẩn về chất lượng và hương vị thì người nông dân phải dồn hết tất cả tâm huyết, niềm đam mê và công sức. Tuy nhiên nguồn thu nhập từ bưởi Năm Roi mang lại luôn làm bà con cảm thấy ấm lòng và hạnh phúc, nhờ vậy mà đời sống bà con cũng dần được cải thiện, cuộc sống cũng vì thế  sung túc và ấm no hơn. Đó là phần thưởng quý giá từ sự cần cù, chăm chỉ của người nông dân.

Ảnh : Quả bưởi Năm Roi và múi vàng ươm mọng nước

Quả bưởi Năm Roi khi còn nhỏ mang dáng dấp giống như một quả lê, khoác bên ngoài lớp vỏ màu xanh lá, khi chín dần chuyển sang màu xanh ngã vàng trông dần chuyển sang màu xanh ngã vàng trông rất đẹp mắt. Để ăn bưởi đúng cách chuẩn người miền Tây thì việc bổ quả bưởi cũng có thể gọi là một nghệ thuật, việc đầu tiên là cắt bỏ đầu bưởi, sau đó dùng dao rọc dọc phần vỏ bưởi ra làm 4 hoặc 6 phần đều nhau, tiếp theo dùng tay tách từng phần vỏ bưởi, hình dạng vỏ bưởi sau khi tách thoạt nhìn giống như một bông hoa trông khá đẹp mắt và thú vị. Vỏ bưởi được tách, bên trong dần lộ ra những múi bưởi vàng ươm mọng nước, hương vị bưởi Năm Roi chính là điều đặc biệt gây thương nhớ cho du khách gần xa có dịp về  thăm Vĩnh Long cũng chỉ vì cái vị ngọt thanh xen lẫn vị chua chua khó diễn tả mà chỉ có ở vùng đất Mỹ Hòa, Thị xã Bình Minh mới tạo nên ấn tượng riêng biệt không nhầm lẫn.

Bưởi Năm Roi không chỉ xuất hiện như một món tráng miệng sau bữa ăn của mỗi gia đình mà nó còn xuất hiện trong thực đơn món chính tại các nhà hàng và Homestay ở Vĩnh Long. Nhờ vào bàn tay khéo léo và lành nghề của các đầu bếp vùng miệt vườn sông nước, bưởi Năm Roi được chế biến thành các món ăn ngon và hấp dẫn như: Gỏi bưởi Năm Roi với tép Rong hay Gỏi gà bưởi Năm Roi…cái hương vị chua ngọt đặc trưng kết hợp với hơi thở của vùng sông nước là tép rong hay gà vườn….đã thổi vào ẩm thực miền quê dân dã một làn gió mới thu hút và níu chân du khách phương xa bởi sự mới lạ của đặc sản quê nhà.

Ảnh: Món ăn chế biến từ bưởi Năm Roi (Gỏi vỏ bưởi tôm thịt)

          Người ta yêu thích quả bưởi Năm Roi không chỉ vì cái hương vị đặc trưng mà nó mang lại, mà bởi vì quả bưởi chứa nhiều công dụng trong lĩnh vực y khoa. Bên trong quả bưởi Năm Roi chứa hàm lượng lớn Vitamin A và Vitamin C, nên khi dùng để ăn tươi có thể giảm thiểu hàm lượng cholesterol trong máu. Nhận thấy được những tiềm năng từ công dụng mà quả bưởi Năm Roi mang lại, vì thế các doanh nghiệp và cơ sở chế biến thực phẩm trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long đã nắm bắt những lợi thế vốn có từ vỏ của quả bưởi để chế biến ra được nhiều sản phẩm có lợi cho sức khỏe như: Vỏ bưởi sấy giòn, vỏ bưởi sấy dẻo…một trong số những sản phẩm đã đạt được chứng nhận sản phẩm OCOP, đây có thể là món quà quê mang nhiều ý nghĩa mà người dân Vĩnh Long dành tặng cho du khách có dịp ghé thăm nơi đây cũng như ghé qua vùng đất Mỹ Hòa, Thị xã Bình Minh.

          Ảnh: Một số sản phẩm chế biến từ vỏ bưởi

Còn điều gì tuyệt vời hơn khi có thể tận mắt chứng kiến vườn bưởi năm Roi bạt ngàn sum suê trĩu quả, cùng với cái hương thơm hoa bưởi phảng phất khiến lòng người mãi đắm chìm trong cái không gian mang nét lãng mạn, dịu dàng của vùng miệt vườn sông nước, cộng hưởng cùng những tiếng chim, tiếng dế rả rít trong vườn tạo thành bản hòa tấu giao hưởng đồng quê làm cho người ta say mê không lối thoát. Có phải Vĩnh Long thật khéo léo níu chân du khách bằng những món quà mộc mạc, dân dã nhưng mang cả tâm huyết và tình người gửi gấm đến người bạn phương xa.

          Vào ngày 29/8/2013 sản phẩm bưởi Năm Roi của tỉnh Vĩnh Long được bảo hộ chỉ dẫn địa lý do UBND tỉnh Vĩnh Long là cơ quan quản lý, đến ngày 29/7/2020, UBND Thị xã Bình Minh đã cấp quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý “Bình Minh” đầu tiên cho Hợp tác xã sản xuất và tiêu thụ bưởi Năm Roi Mỹ Hòa, đây là bước đệm quan trong cho việc nâng tầm giá trị của quả bưởi Năm Roi trong và ngoài nước. Hy vọng trong thời gian tới danh tiếng của bưởi năm Roi ngày càng vươn xa hơn trên thị trường quốc tế./.

 Bài ảnh: Quỳnh Như