Vĩnh Long một tỉnh có vị trí ở Trung tâm đồng bằng sông Cửu Long, với hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt; với nguồn lúa gạo phong phú không chỉ cung cấp cho khu vực mà còn cho cả nước; vườn cây ăn trái đa chủng loại bốn mùa trĩu quả và con người Vĩnh Long hiền hòa, chịu thương, chịu khó đã thu hút tôi đến với Vĩnh Long. Trong chuyến đi ấy, tôi có dịp trãi nghiệm về quang cảnh đốt đuốc lá dừa đi xem hát bội Đình làng của người dân làng quê Nam Bộ nói chung và Vĩnh Long nói riêng, đã để lại cho tôi cảm giác vui vui, là lạ về một quang cảnh của miền quê đồng bằng sông nước.

Trên chuyến xe về Vĩnh Long, trong lúc thiu thiu ngủ, tôi bổng nghe tiếng của một người trong đoàn thốt lên “A. tới cầu Mỹ Thuận rồi”. Tôi bật dậy và nhìn qua kính xe, đúng là xe chúng tôi đang tiến dần lên cây cầu Dây văng đẹp nhất nước. Tôi ngắm nhìn dòng sông Tiền hiền hòa lững lờ trôi những đám lục bình bên dưới. Tôi chợt nhớ về chuyến phà Mỹ Thuận trước đây mà tôi đã có dịp đi ngang với hối hả người xe tấp nập qua lại và bài hát “Tình đẹp mùa chôm chôm” của nhạc sỹ Giao Tiên chợt vang lên trong đầu tôi, cũng chính vì những lời hát tự tình tươi đẹp nổi tiếng đó đã phần nào thúc giục tôi tìm hiểu và đến với Vĩnh Long trong chuyến đi này. Qua cầu Mỹ Thuận xe của đoàn chúng tôi rẽ trái hướng về Trung tâm Thành phố Vĩnh Long. Phía bên phải là Nghĩa trang liệt sỹ tỉnh trang nghiêm và tươi mát với những hàng cây xanh lá và hoa trắng; tiếp đến là Trung tâm giáo hội phật giáo tỉnh với cổng chào nguy nga, lộng lẫy thấp thoáng bên trong tượng phật Mẹ Quan Âm sáng chói, ánh lên những sắc màu huyền bí. Theo được biết công trình này được khởi tạo xây dựng trong nhiều năm với nguồn kinh phí vô cùng lớn và thu hút hàng ngàn phật tử, khách tham quan. Đến vòng xoay cổng chào thành phố Vĩnh Long, cô hướng dẫn viên giới thiệu với chúng tôi bên phải là ngôi chùa Ước mà hàng ngày thu hút rất nhiều khách thập phương của nhiều tỉnh, thành phố khác đến đây chiêm bái và cầu nguyện. Đây cũng là một điều gây tò mò đối với tôi và tôi nghĩ sẽ một lần đến với nơi này.

Nơi đoàn chúng tôi nghỉ là Khách sạn Sài Gòn Vĩnh Long đạt chuẩn 4 sao có vị trí ở Trung tâm thành phố Vĩnh Long thuận tiện cho chuyến đi trãi nghiệm vui chơi, thư giản, ăn uống, mua sắm; đặc biệt được ngắm dòng sông Cổ Chiên thơ mộng, ngắm hàng thủy liễu bờ bên kia trước chùa Tiên Châu với giai thoại truyền lại: trước đây khi vùng đất còn hoang vu Tiên nữ giáng trần thường xuống tắm ở nơi này và được truyền miệng gọi là bãi tiên. Tuy mực nước dâng cao không thấy được bãi tiên, nhưng tôi vẫn cảm thấy có điều gì đó thú vị khi nhìn phía bờ bên kia, nhớ câu chuyện kể và sự mường tượng của mình về giai thoại Tiên nữ giáng trần của ngôi chùa Tiên Châu cổ kính.

Sau thời gian nghỉ ngơi, khoảng 6 giờ tối, đoàn chúng tôi được cô hướng dẫn viên dễ thương, nồng hậu hướng dẫn lên tàu để sang xã An Bình nơi có ngôi đình thần với trên 100 năm tuổi. Trên tàu, đoàn chúng tôi được trãi nghiệm các loại bánh mứt dân dã, trái cây miệt vườn, đặc biệt là trong ánh sáng mờ ảo thơ mộng của những chiếc đèn dầu ấm áp của thế kỷ 19 mà cư dân nơi đây đã từng sử dụng. Trong không khí lãng mạn đó, trên mặt nước sóng sánh ánh trăng, lòng tôi cảm thấy nhẹ nhàng thư thái và suy nghĩ quả là một chuyến nghỉ dưỡng thú vị, trong đầu luôn tò mò qua lời dẫn chuyện của hướng dẫn viên mà sắp tới chúng tôi sẽ được trãi nghiệm chuyến đi đốt đuốc lá dừa xem HÁT BỘI ĐÌNH LÀNG.

Hát bội là một nghệ thuật sân khấu độc đáo của Việt Nam, là một loại hình nghệ thuật hát ra bộ, được truyền vào Nam Bộ khoảng thế kỷ XVIII và XIX. Hát bội gắn bó chặt chẽ với hoạt động văn hoá đình làng, bởi ngôi Đình là trung tâm văn hoá cộng đồng của làng. Ở mỗi đình, bên cạnh các gian thờ, luôn có gian võ ca. Gian võ ca được thiết kế có sân khấu và khán đài để dành cho mọi người đến xem hát bội. Trong các kỳ lễ hội, hát bội được trình diễn để dâng cúng Thần Thành Hoàng bổn cảnh của làng và giúp vui cho bà con nông dân sau những ngày lao động vất vả. Đây là đặc thù tiêu biểu sắt nét của cư dân Nam Bộ khi xưa. Hầu hết ở vùng miền Tây Nam Bộ, hầu như nơi nào cũng hằn in dấu ấn của một thời đốt đuốc đi xem hát bội đình làng.

Tôi ngơ ngẩn say sưa theo lời dẫn của hướng dẫn viên thì tàu đã cặp bến. Trong bóng tối của một vùng quê yên bình, chỉ có những ánh đuốc cháy sáng một cách huyền hoặc khó tả. Cô hướng dẫn viên hướng dẫn mọi người lên bờ, tôi cùng  đoàn người đi bộ qua cây cầu xi măng được xây trên một con rạch. Cô hướng dẫn viên giới thiệu, trước đây người dân đi qua con rạch này trên cây cầu bằng gỗ, có khi là cây cầu dừa và cây cầu dừa là loại cầu phổ biến ở vùng quê Nam Bộ, nên có bài hát “Cây cầu dừa” mà tác giả là nhạc sĩ Hàn Châu đã cảm tác. Tôi rất thích thú với ánh sáng lập lòe của những cây đuốc lá dừa cầm tay mà mọi người quơ lên quơ xuống; à mà phải quơ theo chiều gió thổi, chứ nếu ngược gió, ánh đuốc sẽ cháy bùng khó khống chế ngọn lửa, ảnh hưởng người cầm đuốc và mọi vật xung quanh, bởi những tàn lửa dễ gây bốc cháy, theo lời giới thiệu của cô hướng dẫn viên. Đi bộ ước khoảng 500m, đoàn chúng tôi đến ngôi đình An Bình. Cô hướng dẫn viên mời mọi người dừng lại và điều bất ngờ là: Có một nhóm người đã chuẩn bị sẳn giới thiệu cho chúng tôi cách đốt đèn Măng xông, là loại đèn thắp sáng bằng dầu với ánh sáng trắng như đèn điện hiện nay. Loại đèn này chỉ có những gia đình bá hộ, điền chủ ngày trước sử dụng và cũng được sử dụng trong những ngôi đình làng để thắp sáng trong những đêm hát bội. Bọn nhóc đi cùng chúng tôi vô cùng thích thú bởi tiếng kêu khò khè khi ông chú bơm hơi vào đốt đèn. Sau khi xem đốt đèn Măng xông, cô hướng dẫn viên hướng dẫn đoàn chúng tôi vào gian võ ca của ngôi đình. Bên trong được phát sáng từ những chiếc đèn măng xông treo bên trên trần nhà. Sân khấu cũng đã được bày trí khang trang bằng những màn vải đầy đủ màu sắc hoa văn, rồng, phụng…rất đẹp mắt.

Đoàn chúng tôi được cô hướng dẫn viên phát cho mỗi người một chiếc quạt có tên gọi mo cau, được làm từ những chiếc tàu cau già rụng xuống, người dân tận dụng làm nên những chiếc quạt rất bình dị, dân dã nhưng bền chắt theo thời gian.Chúng tôi được mời ngồi trên những chiếc ghế bằng gỗ, gọi là ghế đẩu rất nhỏ nhắn, quả là không đi thì không biết và gặp được những cảnh tượng và những đồ vật đời thường mà ở Thành phố như chúng tôi không bao giờ được tận dụng, sử dụng như thế này. Những chiếc ghế đẩu xếp thành hàng ngay ngắn, mỗi ghế cách nhau khoảng nữa mét, để mỗi người ngồi thoải mái và tránh nóng nực. Khi mọi người đã yên vị, thì tuồng hát bội bắt đầu. Chúng tôi trố mắt và say sưa ngắm nhìn những điệu bộ, lắng nghe những làn hơi khỏe khoắn của các nghệ sĩ đang biểu diễn. Đặc biệt, trong đoàn chúng tôi có một vài anh chị người nước ngoài, họ xem mà thích thú đến nổi thi thoảng họ ok ok… làm mọi người ai cũng ngoảnh lại nhìn họ. Các nghệ sĩ biểu diễn độ chừng nữa tiếng thì hết tuồng. Cô hướng dẫn giới thiệu chúng tôi lên chụp ảnh lưu niệm cùng các nghệ sĩ. Điểm thú vị là, chúng tôi ai mà thích thì được các anh chị nghệ sĩ hướng dẫn cách ra bộ, diễn tuồng, vui nhất là các anh chị người nước ngoài họ học cách ra bộ, múa may tay chân lòng vòng, thật là tạo những tràn cười sảng khoái hiếm gặp cho mọi người.

Sau khi kết thúc màn xem hát bội, đoàn chúng tôi trở lại tàu để trãi nghiệm thả đèn giấy trên sông. Những chiếc đèn giấy đủ màu, bên trong có những cây đèn cầy nhỏ xíu, cháy những ánh sáng lấp lóe, vui nhộn trên một đoạn sông, trông như những ánh sao trên trời nhấp nháy. Lòng tôi thấy lâng lâng khó tả, một cảm giác khoan khoái dễ chịu khi làn gió mát lùa sang. Đêm cũng đã dần khuya, tàu đưa chúng tôi trở lại bờ để lên một homestay thưởng thức món cháo gà được gọi là gà thả vườn. Tôi đã đi nhiều nơi, được ăn nhiều loại gà ở những vùng miền. Song gà thả vườn cũng khá thú vị khi vừa được nhai miếng thịt gà vừa dai dai,vừa ngọt ở độ vừa phải, chứ không dai hay giòn như một số gà ở nơi khác. Trong quá trình chúng tôi ăn, lại được nghe cô chủ nhà giới thiệu gà thả vườn là gà thả rông ngoài vườn để chúng tự tìm kiếm thức ăn ngoài lúa, khi bắt chúng rất khó, bởi chúng cũng bay như chim, nhảy từ cây này sang cây khác, phải “chặn đầu, chặn ngỏ” mới bắt được chúng như lời cô chủ nhà giới thiệu. Tôi nghe mà vô cùng thích thú, nhai hết miếng thịt gà lúc nào cũng chả hay và dư âm beo béo còn trong miệng. Sau khi ăn tối cháo gà, chúng tôi lên tàu và trở về khách sạn. Trên sông nước bồng bềnh, dư âm của những câu hát bội ư, ừ ứ..vang vọng trong đầu, cái bụng đã no, con tàu chồng chềnh trên sông nước, đôi mắt tôi mơ màng khép lại với tâm trạng thật thư thái, dễ chịu, chắc chắn đêm nay tôi sẽ ngủ thật ngon. Quả là, một chuyến đi thật ấn tượng với tôi, hẹn lại Vĩnh Long năm sau với những khám phá mới mà tôi đang ấp ủ và háo hức trong đầu cho những lần đi mới.

                                                                   Bài: Thiên Vy, ảnh: Trung Kiên