Trang web được mệnh danh là "bản đồ ẩm thực thế giới" Taste Atlas công bố danh sách 100 món ăn ngon nhất thế giới được làm từ gạo năm 2023. Trong đó, Việt Nam có 4 đại diện là: Cơm tấm, bánh tét, bánh bèo và xôi.

          Tên gọi  “Cơm tấm ” như nguyên liệu làm ra món ăn này đó là: Cơm được nấu từ những hạt tấm hay gọi là “những hạt gạo bị bể dưới sàng” khi người ta giã gạo xong, sàng lấy những hạt gạo nguyên còn những hạt bể rớt xuống dưới sàng, đây là loại gạo có tên là “tấm” mà trước đây loại tấm này rất rẻ tiền ít ai ăn, chỉ có những gia đình nghèo, khó khăn không đủ tiền mua gạo nguyên hạt mới dùng để nấu ăn.

Tấm là hạt gạo bể lọt dưới sàng tre, đây là nguyên liệu để làm món cơm tấm

Với người miền Tây thì cơm tấm phổ biến là món ăn ngon mỗi ngày, nhất là dùng ăn sáng. Ngày trước, đây là món ăn của giới người dân lao động nhà nghèo ở các vùng quê. Theo dòng chảy thời gian, món cơm tấm theo chân người dân làng quê lên thành thị “không ai biết rõ từ khi nào? Mà món cơm tấm góp mặt trong bữa ăn của người lao động nghèo, học sinh ,sinh viên…ngày ấy”. Món ăn này được xem như thứ “cơm nhà nghèo” do cách tận dụng những hạt tấm, chút đầu mày màu trắng đục nơi đầu hạt gạo,và gạo bể, gãy trong xay xát để nấu thành cơm. Nhưng chính những hạt tấm, phần hột mầm tinh túy nhất của hạt gạo, và những hạt gạo bể đã làm nên hương thơm riêng của món nhà nghèo và trở thành đặt sản nổi tiếng của người dân Nam Bộ.

          Nhà văn Sơn Nam đã viết: “Cơm lúc ban đầu là sáng kiến của người Hải Nam, làm đầu bếp cho người Âu, áp dụng cho giới bình dân”. Cũng có lẽ từ nguồn gốc đó mà cơm tấm khi dùng thì lúc nào cũng phải đi cùng bộ muỗng nĩa tương tự như phong cách ẩm thực châu Âu. Ngày nay, các quán cơm tấm vẫn bày muỗng và nĩa. Món cơm tấm đúng nghĩa thì chỉ có 3 thứ ăn kèm theo đặc trưng phải có là: sườn, bì, chả một ít dưa chua, nước mắn ớt cay ngọt và một chén súp kèm theo. Hiện tại có những nơi người ta biến tấu thêm những món lạ như phá lấu, xá xíu, xíu mại, lạp xưởng, thịt kho hột vịt, hay thậm chí là tôm càng kho tàu…

Món cơm tấm bình dân Vĩnh Long

Ở Vĩnh Long, món ăn sáng, trưa hay chiều và tối thì món cơm tấm được người dân bán suốt ngày, phổ biến là món ăn cơm tấm bình dân hay gọi món ngon đường phố vô cùng hấp dẫn. Thường cơm tấm Vĩnh Long có đặc trưng đó là:

Thành phần

Cơm: Nấu từ gạo tấm (dưới sàng) nguyên liệu chính.

          Sườn: Sườn ăn với cơm tấm là loại sườn heo được tẩm ướp gia vị chua ngọt, sau đó đem nướng. Sườn nướng bằng lò than mới có mùi thơm đặc trưng của khói.

 Chả: Gọi là chả hoặc chả trứng, được làm từ trứng vịt (gà) thịt xay, nấm mèo và bún tàu… Chả trứng được chưng sẵn thành một cái bánh hình tròn, khi ăn xắt lát vừa ăn.

          Bì: được làm từ thịt heo cắt sợi, da heo cắt sợi trộn với thính và gia vị.

          Nước mắm ngọt, là nước mắm cay ngọt không nặm và cơm tấm có ngon hay không thì nguyên liệu nước mắm vô cùng quan trọng, ớt làm nước mắm là ớt bầm ngâm dấm, hoạc ớt hiểm xanh nguyên trái ngâm chua ngọt ăn cùng.

          Dưa chua làm từ các nguyên liệu như: củ cải đỏ và trắng, hoặc rau muống đồng, hay dưa cải làm dưa, tỏi… sau cùng một ít mỡ hành rưới lên dĩa cơm tấm là hỗn hợp được chế biến từ hành lá, cùng một ít tớp mỡ chiên, giúp cho cơm tấm có độ béo đặc trưng, và một vài lát dưa leo hay cà chua tạo nên một dĩa cơm tấm bình dân, nhưng trông rất công phù và cầu kỳ hấp dẫn.

Quả thực khi du khách về Vĩnh Long không khó để tìm một quán cơm bình dân, hay nhà hàng cao cấp ở "thành phố Vĩnh Long" có phục vụ món cơm tấm. Nhưng với các tín đồ sành ăn thì nhất định phải thưởng thức món cơm tấm vỉa hè, mới cảm nhận hết hương vị đặc trưng của món ăn này. Cơm tấm được nấu từ những hạt tấm chính nơi sản xuất ra nguồn nguyên liệu tấm. Vì Vĩnh Long là một trong những tỉnh có diện tích trồng lúa của Đồng Bằng Sông Cửu Long, nơi vựa lúa lớn nhất cả nước./.

  Bài ảnh :Huỳnh Duy