Khi nhắc đến ẩm thực Vĩnh Long, người ta thường nghĩ ngay đến những món ăn bình dị, dân dã nơi miệt vườn sông nước. Trong đó, không thể không kể đến những món ngon được chế biến từ các loại ốc nơi ruộng đồng.

Ốc đắng, ốc bươu, ốc lác - ôi những cái tên nghe sao ngồ ngộ, quê mùa hết sức nhưng lại là ký ức của biết bao người. Riêng tôi, tên gọi ấy gợi nhớ về cuộc sống nghèo khó nhưng đầy ấm cúng bên tình thân gia đình, bè bạn.

Hồi trước, ở miền Tây nói chung, quê hương Vĩnh Long nói riêng, các loại ốc trong tự nhiên nhiều vô số kể, chúng chưa có giá trị kinh tế như bây giờ. Vì vậy, ốc thường được chọn làm món ăn "cứu cánh" trong bữa cơm quê của những gia đình nghèo. Nói là "cứu cánh" vậy chứ, hễ ngày nào mà ăn cơm với ốc thì nồi cơm nhà tôi cũng luôn hết sạch. Bữa cơm quê dân dã chỉ  với món ốc kho sả kết hợp với canh rau tập tàng hay chỉ đơn giản là một dĩa gỏi ốc đắng trộn cùng bắp chuối bẻ sau vườn thì dù có món ngon vật lạ nào cũng chẳng thể sánh được. 

Trong mắt của lũ trẻ con chúng tôi, ốc không chỉ ngon mà còn là con vật rất hiền lành. Nó không hề bơi lội nhanh như con cá, con tôm, chẳng trườn bò như con rắn, con lươn và cũng chẳng có đôi càng vươn lên đe doạ, thách thức, phòng ngự như họ nhà cua. Bởi vậy, trong vô vàn những loại thuỷ sản ở miền sông nước thì lũ trẻ nhà quê, nhất là những đứa nhát gan thường rất thích đi bắt ốc. Công việc đơn giản, nhẹ nhàng mà bất kỳ đứa trẻ nào cũng có thể làm được. Những khi siêng siêng, canh lúc nước cạn thì cứ nhảy xuống ao mò hay đi ra ruộng mà bắt. Những khi nước đầy, trời lạnh, lười trầm nghịch dưới nước thì tìm những cây mì, nhánh cây mục đem cắm xuống ao, đợi chừng vài tiếng, ốc bám vào thì chỉ việc lần theo những cây đó rồi tha hồ mà gỡ.

Ốc bắt đem về không chỉ để nấu những bữa cơm quê mà còn làm được nhiều món ăn vặt ngon lành. Đơn giản và dễ làm nhất là món ốc luộc, ốc hấp tiêu, ốc nướng. Món nào cũng sực nức thơm lừng với hương vị đặc trưng mà chẳng có tín đồ ẩm thực nào cưỡng lại được. Ốc chín đem chấm cùng muối tiêu chanh, nước mắm sả ớt cay cay hay cơm mẻ gì cũng đều ngon cả.  

Người miền Tây nói chung, quê hương Vĩnh Long nói riêng rất đa dạng trong cách chế biến món ăn, mà món nào cũng ngon lành, gây thương nhớ. Nếu ốc đem kho sả, trộn gỏi thì được xem là món ăn phổ biến trong bữa cơm quê nghèo; ốc luộc, hấp tiêu hay nướng là những món ăn đơn giản, dễ làm, ít tốn thời gian; thì ốc nấu cà ri lại là món ăn mang chút cầu kỳ, công phu. Những khi rảnh rỗi, nhà có sẵn dừa khô nạo vắt lấy nước cốt, ra vườn đào thêm ít cũ khoai mì vô bào, nhổ vài tép sả đem cắt khúc, đập dập. Ốc nấu chín, lễ lấy phần thịt đem ướp nghệ, bột cà ri, một ít gia vị cơ bản như muối, đường, bột ngọt, ớt, tỏi băm,... rồi đem xào săn lại. Sau đó cho khoai, nước cốt dừa, hành tây cắt lát vào nấu đến khi khoai chín đều thì nhắc xuống. Cà ri ốc đem múc ra tô, cho vào ít đậu phộng rang, rau mùi rồi ăn cùng với bún hay bánh mì thì cũng đều hấp dẫn.

Miền quê Vĩnh Long không thiếu những con ốc chui rút nơi ruộng đồng hay đeo bám theo bờ mương, mé ruộng. Chúng không chỉ là sản vật gần gũi, thân quen của người dân địa phương mà còn góp phần níu giữ, gây thương nhớ cho bao thực khách gần xa mỗi khi đặt chân đến nơi này.

Bài, ảnh: Mỹ Xuân